موسسه بین المللی مطالعات دریای خزر

نوسان راندمان جمعیت و راندمان حاکمیت در جمهوری قزاقستان

راندمان حاکمیت در قزاقستان

راندمان حاکمیت عبارت است از نسبت توانایی حاکمیت در رابطه  با به کارگیری و مدیریت پتانسیل های سرزمینی و جمعیتی همان کشور.

راندمان حاکمیت در قزاقستان در سال های اخیر با 5 برابر رشد همراه بوده است.

با این حال راندمان قزاقستان بر روی 0.1 قرار دارد که می توان آن را عدد پایینی دانست.

این عدد با راندمان حاکمیت کشورهایی نظیر چین که برابر با 3 و  یا بریتانیا که برابر با 16 است بسیار فاصله دارد.

درصد جمعیت غیرفعال

در سال 2016 میلادی از جمعیت 17،855،000 نفری قزاقستان 8،586،000 نفر شاغل و 9،269،000 غیرشاغل هستند.

51.91 درصد از جمعیت قزاقستان غیرفعال است که این عدد در حال افزایش می باشد.

زاد و ولد و رکود اقتصادی از جمله عواملی هستند که جمعیت غیرفعال را افزایش داده اند.

روند فعلی بر تعداد افراد غیرشاغل خواهد افزود و قزاقستان در آینده تبعات سوء آن را خواهد دید.

راندمان جمعیت

مردم قزاق‌ در سال 95 میلادی دارای راندمان 580 درصد یا 5/8 بوده‌اند. یعنی به ازای هر یک دلار هزینه‌ای که توسط دولت انجام می‌شده است، 5.8 دلار پول خلق گردیده است. راندمان فعلی قزاق ها نیز 5/2  است.

قزاق‌ها بهترین راندمان و ثابت‌ترین راندمان را در نسبت میان سرانه بودجه و سرانه تولید ناخالص داخلی خود در منطقه خزر و آسیای میانه داشته‌اند.

در مواقعی رشد راندمان قزاقستان، ناشی از رشد تولید ناخالص داخلی نیست بلکه ناشی از کاهش شاخص سرانه بودجه یا اندازه و سرانه بودجه است. دقیقتر آنکه درآمد دولت کاهش یافته ولی درآمد مردم ثابت مانده است.

وقتی روند راندمان سعودی بوده و شاخص سرانه بودجه نزولی است، چنین راندمانی ارزش اقتصادی و سیاسی ندارد. علی‌الخصوص اگر تولید ناخالص داخلی نیز با روند نزولی همراه باشد. در قزاقستان نیز چنین اتفاقی باعث برهم خوردن توازن میان راندمان و سرانه بودجه شده است.

***

اگر بگوییم قزاق‌ها بهترین راندمان و ثابت‌ترین راندمان را در نسبت میان سرانه بودجه و سرانه تولید ناخالص داخلی خود در منطقه خزر و آسیای میانه داشته‌اند اقراق نکرده‌ایم. قزاق‌ها در سال 95 میلادی دارای راندمان 580 درصد یا 8/5 بوده‌اند. یعنی به ازای هر یک دلار هزینه‌ای که توسط دولت انجام می‌شده است، 8/5 دلار پول خلق گردیده است. با توجه به نمودار ذیل این راندمان در سال 96 افزایش و بعد از آن به دامنه راندمان 4 رسید و در آن محدوده نوسان داشت. همانگونه که در نمودار ذیل مشهود است از سال 2001 تا سال 2014 این عدد بر روی شاخص 4 نوسان داشته است.

طبیعی است که هر چه اندازه B یا شاخص سرانه بودجه کوچکتر می‌شود، راندمان نیز کاهش می‌یابد زیرا این امر نشان می‌دهد که حجم بزرگی از درآمد دولت از تولید ناخالص داخلی تامین نشده و درآمدهای دولت ریشه نفتی و گازی دارد. البته از نظرگاه سیاسی-اقتصادی، بهترین حالت آن است که راندمان در محدوده عدد 2 تا 5 بوده و نیز شاخص سرانه بودجه عدد بالایی باشد و هر ساله نسبت به سال قبل رشد نماید. توجه به نمودار ذیل می‌تواند گویای این ادعا باشد که رشد راندمان قزاقستان، ناشی از رشد تولید ناخالص داخلی نیست بلکه ناشی از کاهش شاخص سرانه بودجه یا اندازه و سرانه بودجه است.

بر اساس نمودار ذیل اگر شاخص سرانه بودجه و راندمان عدد نزدیکی به یکدیگر باشند که در قزاقستان اینگونه است، می‌توان چنین اقتصادی را یک اقتصاد دولتی دانسته که بسیار آسیب‌پذیر است. عموماً در کشورهای آسیایی این دو شاخص اعداد نزدیک به همی دارند. لذا می‌توان گفت وقتی روند راندمان سعودی بوده و شاخص سرانه بودجه نزولی است، چنین راندمانی ارزش اقتصادی و سیاسی ندارد. علی‌الخصوص اگر تولید ناخالص داخلی نیز با روند نزولی همراه باشد.

میثم آرائی درونکلا؛ عضو هیئت علمی دانشگاه و مدیر موسسه بین المللی مطالعات دریای خزر

http://www.iikss.com/fa/index.php/route/news_det/OTc2Nw