موسسه بین المللی مطالعات دریای خزر

 زمینه های مشترک اقتصادی ایران و قزاقستان از نگاه کارشناس آسیای میانه

 موسسه بین‌المللی مطالعات دریای خزر (IIKSS) - یک کارشناس حوزه آسیای مرکزی در خصوص زمینه های همکاری اقتصادی ایران و قزاقستان گفت : برای توسعه همکاری با قزاقستان باید روی پروژه های مشترک صنعتی با محوریت بخشی خصوصی و با حمایت دولت های دو کشور تمرکز شود.

«میثم آرائی درونکلا» روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در خصوص مزیت های اقتصادی قزاقستان برای ایرانیان ، اظهار داشت: «قزاقستان مانند ایران یک کشور نفتی است و عموم کشورهای نفتی دارای مزیت‌های سیاسی و اقتصادی مشابهی با یکدیگر هستند، بنابراین نباید به دنبال آن باشیم که با فروش نفت و یا مشتقات نفتی که بیش از 90درصد حجم صادرات ما را تشکیل می‌دهد بتوانیم به منافع بالایی در این جمهوری برسیم، اما نباید ناامید بود و تولیدات صنعتی خود را باید به نسخه‌های باکیفیت صادراتی ارتقاء داده و جایگاهی در این جمهوری بیابیم».

وی افزود: در کنار این مقولات می‌توانیم به سرمایه‌گذاری ایرانی‌ها در حوزه معدن، زیرساخت ها و کشاورزی قزاقستان نیز فکر کرد و رو به سوی تولیدات مشترک صنعتی با محوریت بخش خصوصی بیاوریم.
آرائی گفت : بدین منظور باید بر روی پروژه‌های مشترک تولیدی با حمایت دولت‌های ایران و قزاقستان فکر کرد، اگر بر تولیدات مشترک ایرانی و قزاق در حوزه صنعت و تکنولوژی و آن هم صرفاً در بخش خصوصی تمرکز کنیم ، آنگاه دغدغه هر دو کشور برای برندسازی و فروش محصولات را شاهد خواهیم بود، در این وضعیت قطعاً دولت‌ها نیز به توسعه مناسبات رو می آورند می‌ شوند زیرا باید از اتباع خود که متصدی صنعت بوده و مالیات می‌دهند حمایت کنند.

** دلایل پایین بودن مناسبات اقتصادی ایران و قزاقستان
این کارشناس حوزه آسیای مرکزی گفت: به نظر می‌رسد دلیل پایین بودن مناسبات جبر ناشی از طبیعت، ژئوپلیتیک، ایزلاسیون دوران شوروی و مزیت‌های اقتصادی مشابه است،در زمینه روابط اقتصادی نیز به دلیل نفتی بودن اقتصاد و تمرکز ایران به روی اقتصاد کشاورزی باید انتظارات محدودی از توسعه روابط داشت مگر آنکه بر روی کیفیت محصولات صنعتی خود به صورت جدی کار کنیم.
آرائی افزود: باید واقع بین بود، اگر ما ایرانی‌ها الزاماتی در خرید برخی از محصولات صنعتی بی‌کیفیت خود داریم آنها به هیچ وجه مجبور به این کار نیستند. وقتی می‌بینیم که شرکای اول تجاری قزاقستان شامل آلمان، هلند، کره‌جنوبی، چین، ایالات متحده آمریکا و ایتالیا است یعنی آنکه کیفیت برای قزاق‌های خیلی مهم است. در چنین شرایطی باید محاسبه کرد که رقبای ما در قزاقستان چه کسانی هستند.

** قزاقستان به مدد نفت بهترین اقتصاد منطقه آسیای مرکزی است
این کارشناس حوزه آسیای مرکزی گفت : اگر بخواهیم چهره‌ای برای سیاست و اقتصاد در قزاقستان که دو مقوله مستقل ولی مرتبط به هم هستند ترسیم نماییم باید بگوییم قزاقستان سیاستمدارانی از نسل شوروی سابق و اقتصادی نفتی و رو به جلو دارد. بر کسی پوشیده نیست که این جمهوری تازه تاسیس 27 ساله و وسیع، وضعیت اقتصادی نسبتاً مطلوب در مقایسه با کشورهای آسیایی و منطقه خزر دارد.
آرائی تصریح کرد : قزاقستان اقتصاد مطلوب خود را مدیون مساحت زیاد، معادن نفت و گاز و سایر منابع روزمینی و زیرزمینی و جمعیت کم است. شاید اگر بگوییم قزاقستان بدون نفت و گاز ترکمنستان دیگری خواهد بود سخن به گزافه نگفته ایم.
پتانسیل‌های مربوط به اقتصاد نفتی در این جمهوری به خوبی هدایت شده‌ ونظربایف توانسته است با معرفی خود به عنوان عنصری کارا در سپهر سیاست، تنش‌های سیاسی را در جامعه قزاقستان کنترل کند.
به گفته وی ، قزاقستان سعی کرده است با تعریف یک هویت ملی جدید که مبتنی بر قوم اکثریت (یعنی قزاق‌ها) است هم تهدیدات ناشی از روس‌تبارها را مهار کرده و هم خواسته‌های مدنی و سیاسی شهروندان را کانالیزه کرده است . امروزه هر قزاق‌تباری که می‌خواهد خود را با جهان مدرن مقایسه کند، قبل از آن وضعیت فعلی خود را با زمانی که تحت تسلط روس‌ها قرار داشتند مقایسه می‌کند. به همین دلیل است که این جمهوری بعد از فروپاشی شوروی دچار پژمردگی جمعیتی نشده و روز به روز به جمعیت آن افزوده شده است. زیرا قزاقستان به طور عام و نظربایف به طور خاص برای تعریف هویت ملی جدید نیازمند جمعیت می باشد که نظربایف به خوبی توانست از این فرصت استفاده کند.

** اقتصاد قزاقستان از 2015 رو به نزول گذاشت
آرائی با اشاره به افت اقتصادی اکثر کشورهای جهان در چند سال اخیر گفت : باید توجه داشت که قزاقستان به مدد فروش نفت و گاز توانست نسل جدیدی را در میان نخبگان خود پرورش دهد که هم ساختار خانات نظربایف را بپذیرند و هم بتوانند به سوی مدرنیسم حرکت کنند. هر چند که باید اشاره کرد بعد از سال 2012 و خصوصا سال 2015 درآمدهای ملی این جمهوری به شدت کاهش یافت و از دوران اوج آن که در سال 2012 بود فاصله جدی گرفت. وی افزود: ارزش تنگه در برابر دلار بیش از سه برابر سقوط کرده و در سال 2016 این سقوط بسیار شدید بود. هر چند که قزاقستان از دوران طلایی خود در سال 2012 فاصله گرفته است اما همچنان رتبه اول را در شاخص‌های اقتصادی در آسیای میانه و کشورهای حاشیه خزر داراست ولی به نظر می‌رسد شاخص‌های این جمهوری در سال‌های آینده نزولی باشد و قزاقستان از حداکثر پتانسیل‌های نفتی و گازی خود استفاده می‌کند و اگر قرار باشد پیشرفتی در حوزه اقتصاد این کشور رقم بخورد به احتمال زیاد باید از مجاری دیگر اقتصادی حاصل شود.

منبع: سرویس خبری خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا) در باکو

سایت دسترسی مقاله در خبرگزاری ایرنا: http://www.irna.ir/fa/News/82759530

http://www.iikss.com/fa/index.php/route/news_det/OTkwMA