موسسه بین المللی مطالعات دریای خزر

عقاب های سرگردان قزل قوم (نوسانات جمعیتی و قومیتی جمهوری قزاقستان)

موسسه بین‌المللی مطالعات دریای خزر  (IIKSS) – قزاقستان بر خلاف سایر جمهوری‌های جدا شده از شوروی، بعد از یک کاهش جمعیت که ناشی از مهاجرت روس‌تبارها بود، از پژمردگی جمعیتی کمتری برخوردار بود. این کشور بعد از شروع شکوفایی اقتصادی مربوط به صنعت نفت، از سال 2001 شاهد افزایش اندازه جمعیت خود بود.

باید توجه داشت که رگه های قدرتمندی از نژاد و مذهب باعث گردیده است که آهنگ رشد جمعت در قزاقستان سریع بوده و به مسائل اقتصادی کم توجه باشند به گونه ای که قزاقستان به یکی از کشورهای آسیای میانه با بیشترین نرخ رشد افزایش جمعیت بدل شده است. البته بیشترین رشد جمعیت ین جمهوری مربوط به قزاق تبارها است که رقابت تنگاتنگی با روس تبارها بر سر به دست گرفتن ساختار های سیاسی و اقتصادی کشور داشته اند. در این میان بعد از فروپاشی شوروی روس تبارها با کاهش جمعیت روبرو بوده اند. لازم به توضیح است که  بیش از 70 درصد جمعیت جمهوری قزاقستان را نیز مسلمانان قزاق تشکیل می دهند که می توان آنها را ستون فقرات جمعیتی این جمهوری به حساب آورد.

قزاقستان را می توان کشوری جوان با آرزوهای بزرگ به حساب آورد. در این جمهوری  بیش از 70 درصد جمعیت را افراد جوان و میانسال با میانگین سنی 25 تا 65 سال تشکیل می دهند. اما باید توجه داشت با آنکه نرخ رشد جمعیت در قزاقستان مناسب است اما همچنان این کشور، در نسبت با سرزمین بسیار گسترده خود، از کمبود مزمن جمعیت رنج می‌برد و اگر مایل به آن است که در دهه‌های آینده، با نوسان نفت، نوسان‌های سیاسی را تجربه نکند، باید بر روی جمعیت خود و راندمان اقتصادی جمعیت تمرکز نماید. این جمهوری در سال های 2015 و 2016 با کاهش قیمت جهانی نفت با مشکلات جدی بر سر تامین درآمد دولتی روبرو بوده و همین امر باعث کاهش معنادار ارزش پولی این کشور گردیده است.

قزاقستان با توجه به ماهیت قوم محورانه خود یک کشور مهاجرپذیر نبوده و مهاجرپذیری با چارچوب های لازم برای تامین امنیت و ثبات در این کشور سازگار نیست. در سال های اخیر نیز این جمهوری اقدام به برقراری ارتباط ارگانیک با کشوری نظیر ترکیه نموده است که از این منظر می توان گفت قزاق ها در جهت بازیابی هویت ترکی خود می باشند.

در سال 2009 میلادی نزدیک به 60% از جمعیت این کشور قزاق‌تبار، 25% روس‌تبار و مابقی ازبک، اوکراینی، ایغور، تاتار و آلمانی بودند. در سال 2016 قزاق تبارها با 5 درصد رشد و روس تبارها با 4 درصد کاهش جمعیت روبرو بوده اند. در نتیجه میتوان گفت وزنه قومیتی قزاقستان در حال سنگین تر شدن به نفع قزاق تبارها است.

میثم آرائی درونکلا؛ عضو هیئت علمی دانشگاه و مدیریت موسسه بین المللی مطالعات دریای خزر

http://www.iikss.com/fa/index.php/route/news_det/OTY3NQ