موسسه بین المللی مطالعات دریای خزر

نگاهی به اقتصاد ترکمنستان

موسسه بین‌المللی مطالعات دریای خزر (IIKSS) - اقتصاد همواره مقوله مهمی است که کشورها سعی دارند با شکوفایی آن اقتدار و رفاه را برای کشور به ارمغان آورند و دولت‌ها با توجه به ظرفیت‌ها و قابلیت‌های خود می‌کوشند در راستای تحولات اقتصادی گام بردارند. در این میان کشورها  به دو دسته دارای منابع معدنی که به صورت خام فروشی عمل می‌کنند و دسته دیگر کشورهای دارای تکنولوژی و صنعت پیشرفته که سعی بر تولید و تنوع اقتصادی دارند تقسیم می‌شوند. در این بین ترکمنستان از جمله کشورهایی است که در دسته نخست قرار دارد، بدین معنا که پایه و اساس اقتصاد این کشور را درآمدهای حاصل از فروش مواد خام تشکیل می‌دهد. اما نکته مهم و جالب توجه در خصوص اقتصاد انرژی محور ترکمنستان آن است که این کشور با چالش وابستگی ژئوپلتیک به روسیه-ایران-چین در فروش حامل‌های انرژی روبرو است.
چنین چالش‌هایی مقامات عشق‌آباد را به تنوع‌بخشی اقتصادی وادار نمود و "قربانقلی بردی‌محمداف" بلافاصله پس از تکیه زدن به جلوس ریاست جمهوری تلاش نمود این رویا را به واقعیت تبدیل کند. در همین چارچوب اقداماتی همچون تقویت ناوگان دریای-ریلی-هوایی-جاده‌ای در راستای افزایش حمل و نقل، ایجاد مراکز و مکان‌های تفریحی و گردشگری در جهت جذب گردشگر، انتقال آب به صحرای قره‌قوم در جهت افزایش تولیدات کشاورزی، ارتقاء صنعت نساجی، ایجاد نیروگاه با هدف افزایش تولید و صادرات، تقویت صنعت غذایی، صنعت شیلات و ... از جمله مواردیست که در زمان ریاست جمهوری وی در دستور کار عشق‌آباد قرار گرفته است.
چنین رویکردی تولید ناخالص ترکمنستان را افزایش داده است به طوری که در سال 2016 این کشور رقم 6/2 درصد و در سال 2017 حدود 6/5 درصد را تجربه کرده و برای سال آتی میلادی نیز 7 درصد پیش‌بینی شده است. چنین پیشرفتی در ترکمنستان به یمن انعقاد قراردادهای تجاری و صنعتی با کشورهای صنعتی و جذب سرمایه‌های خارجی حاصل گردید. متاسفانه سهم تجار و صنعتگران ایرانی در اقتصاد و بازار ترکمنستان به دلایل مختلف طی سال‌های اخیر چندان قابل توجه نبود، که اطلاعات و آمار پیرامون واردات و صادرات دو کشور به وضوح موید چنین ادعایی است. همچنین بر اساس واقعیت‌های موجود، ترکمنستان در میان 10 کشور واردکننده و صادرکننده با ایران قرار دارد که در میان کشورهای منطقه خزر نسبت به حجم کل صادرات، وضعیت بهتری دارد.
با توجه به آنچه که در بالا بدان‌ها اشاره گردید بی‌درنگ این سوال به ذهن متبادر می‌گردد که چرا و به چه دلیل ملت‌ها و دولت‌های ایران و ترکمنستان نمی‌توانند از فاکتورهای پیوند دهنده تاریخی، فرهنگی، مذهبی و ادبی و نیز قرابت جغرافیایی با هدف نزدیکی مناسبات و مراودات سودمند بین دو کشور و رشد و شکوفایی مناطق مرزی بهره گیرند. لذا با توجه به پتانسیل بالای ایران و ترکمنستان در حوزه‌های مختلف، پیشنهاد می‌گردد مراودات تجاری میان دو کشور به شدت در دستور مقامات کشورمان قرار گیرد. بعنوان شاخص، در حال حاضر نقطه قوت ترکمنستان در حوزه‌های غیر نفتی و گازی، صنعت نساجی پویا و محصولات تولید شده باکیفیت در این کشور می‌باشد که اغلب تولیدات آن به کشورهای اروپایی،آمریکایی،آسیایی و ترکیه صادر می‌شود که پتانسیل خوبی برای همکاری بشمار می‌رود که می‌توان در صنعت نساجی و منسوجات از آن بهره برد.
به نظر می‌رسد تهیه و تدوین برنامه‌ای مشخص از سوی ایران در خصوص شیوه‌ها و رویه‌های تعامل و همکاری با دولت عشق‌آباد و حضور در بازار ترکمنستان که بدون تردید باید مبتنی بر واقعیت‌های جدید منطقه‌ای و بین‌المللی باشد، قطعا با استقبال مقامات عشق‌آباد روبرو خواهد شد، زیرا تشدید مناسبات با ایران مزیت‌های فراوانی برای عشق‌آباد به همراه خواهد داشت که دسترسی به آبهای آزاد از طریق ایران از جمله مهمترین آنهاست.

قاسم عزیزی، عضو شورای علمی موسسه بین المللی مطالعات دریای خزر

http://www.iikss.com/fa/index.php/route/news_det/ODg0NQ