گیسوی پریشان ترکمن ها در پیچ و تاب نمودارها -(تحلیل نوسانات شاخص وزن سیاسی جمهوری ترکمنستان)

موسسه بین‌المللی مطالعات دریای خزر  (IIKSS) – ترکمنستان به عنوان یکی از جمهوری های پساشوروی از بسته ترین کشورهای جهان در حوزه سیاست، اقتصاد و شاخص های انسانی به حساب می آید.

این کشور توانسته است وزن سیاسی خود را به مدد سرزمین گسترده و جمعیت کم خود حفظ و از این طریق بر کاستی ها و ناتوانایی‌های ناشی از وزن حاکمیتی (توانایی حاکمیت) خود فائق آید. این کشور دارای چهارمین ذخیره گاز جهان است.

نسبت تغییرات بهترین نقطه و پایین‌ترین نقطه اندیکاتور وزن سیاسی این جمهوری، چیزی نزدیک به دو برابر یا 200 درصد است و این یعنی آنکه در بهترین سال‌های سیاسی-اقتصادی ترکمنستان، این کشور فقط توانسته است شاخص‌های خود را 2 برابر ارتقاء دهد.

سایر جمهوری‌های شوروی سابق در منطقه خزر، توانسته‌اندحداقل 5 برابر شاخص وزن سیاسی خود را ارتقاء دهند. لذا غریب نیست که بگوییم این جمهوری، کماکان در دهه‌های 90 میلادی خود سیر می‌کند.

در سال 2002 و 2001 میلادی به دلیل رفورم‌های اقتصادی آن سال‌ها و بحران‌های سال 98 در روسیه و کاهش قیمت نفت، روند رشد شاخص وزن سیاسی این کشور متوقف شده و در سال بعد از آن صعودی گردید.

در سال 2003 دستگیری های گسترده ای در پی فعل و انفعلات سیاسی در این کشور رخ داد.

در سال 2006 در پی انتقال قدرت ناشی از مرگ صفر مراد نیازوف تنش هایی در معادلات سیاسی- اقتصادی ترکمنستان حادث شد.

با بروز بحران‌های جهانی روند پیشرفت وزن سیاسی ترکمنستان مجدداً به مدت دو سال (از 2008 الی 2010) نزولی گردید و به شاخص 920 در سال 2010 سقوط می‌کند. همراه با افزایش قیمت نفت و دور شدن رکود از اقتصاد جهان، این روند اصلاح و وزن سیاسی این کشور به عدد 1150 در سال 2012 میلادی می‌رسد. اما بعد از سال 2012 با کاهش درآمدهای نفتی و گازی این روند مجدداً روند نزولی به خود گرفته و تا به حال ادامه دارد.

وزن سیاسی این کشور در سال 2016 میلادی بر روی 930 متوقف شده و ادامه روند فعلی در حوزه اقتصاد و سیاست دورنمای مناسبی را برای این جمهوری رقم نمی‌زند. نکته قابل توجه آن است که بر خلاف سایر کشورهای منطقه خزر که سال 2012 نقطه اوج وزن سیاسی آنها بوده است، اما این رویه در ترکمنستان مشاهده نشده است. دلیل آن نیز توسعه و صادرات کافی نفت و گاز این کشور بوده است. زیرا این کشور بیابانی و تقریباً لم‌یزرع، منبع دیگری برای کسب درآمد ارزی ندارد.

نوسان سهم وزن حاکمیتی در شاکله وزن سیاسی ترکمنستان نشان می دهد که این کشور توانسته است از بحران های پسا شوروی عبور کند اما با این حال از لحاظ سیاسی و اقتصادی بسیار ناکارآمد است. سهم کنونی وزن حاکمیتی نزدیک به 32% است حال آنکه حداقل باید به 50% برسد.

میثم آرائی درونکلا؛ عضو هیئت علمی دانشگاه و مدیر موسسه بین المللی مطالعات دریای خزر

http://www.iikss.com/fa/index.php/route/news_det/OTgyNQ