اپوزیسیون، اپوزیسیونرها و احزاب غیرسیستمی در روسیه - اپوزیسیونر
•
اپوزیسیون، اپوزیسیونرها و احزاب غیرسیستمی در روسیه - اپوزیسیونر "الکسی آناتولویچ ناوالنی"
موسسه بین‌المللی مطالعات دریای خزر (IIKSS) - در ادامه معرفی اپوزیسیون، اپوزیسیونرها و احزاب غیرسیستمی در روسیه، در این گزارش به معرفی اپوزیسیونر "الکسی آناتولویچ ناوالنی" می‌پردازیم که یکی از جدی‌ترین رقبای رئیس جمهور روسیه "ولادیمیر پوتین" در رقابت‌های انتخاباتی ریاست جمهوری در سال 2018 تلقی می‌شده است. او با رای کمیسیون مرکزی انتخابات روسیه به اتهام سوء سابقه از حضور در رقابت انتخاباتی منع گردید.
بیوگرافی "الکسی آناتولویچ ناوالنی"
"الکسی ناوالنی" در 4 ژوئن سال 1976 در استان مسکو به دنیا آمد. او سیاستمدار و رجال اجتماعی روسیه تلقی شده که به دلیل پیگیری‌های خود در خصوص فساد در روسیه مشهور گردید. او جایگاه خود در روسیه را به عنوان مخالف اصلی رهبری این کشور "ولادیمیر پوتین" تعیین نمود. موسس "بنیاد مبارزه با فساد" است که پروژه‌ها و طرح‌های فرعی دیگری را نیز به یکدیگر پیوند می‌دهد. بنابر اظهارات موسسان این بنیاد، هدف آنها مبارزه با فساد و تبلیغات دولتی است. از جمله این طرح‌ها عبارتند از: "روس‌پیل"، "روس‌یاما"، "روس‌ویبری"، "ماشین مهربان حقیقت" و "روس‌ژ‌ک‌خ". مولف یکی از معتبرترین وبلاگ‌های اجتماعی-سیاسی در "ژیووی‌ژورنال" (Livejurnal) و کانال یوتیوب می‌باشد. در انتخابات شهرداری مسکو در سال 2013 با کسب 27.24 درصد آراء پس از "سرگی سوبیانین" شهردار وقت مسکو جایگاه دوم را به دست آورد. از نوامبر سال 2013 ریاست شورای مرکزی حزب سیاسی "حزب پیشرفت" را بر عهده دارد. در دسامبر سال 2016 از قصد خود برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری روسیه در سال 2018 خبر داد. به عقیده نشریه "وداماستی"، عملاً تنها سیاستمداری که رقابت انتخاباتی همه جانبه‌ای را در سال 2017 انجام داد "الکسی ناوالنی" بود، اما در 25 دسامبر سال 2017 کمیسیون مرکزی انتخابات روسیه از ثبت نام او به دلیل سوء سابقه پیرامون پرونده "کیرولس" سرباز زد. در سال 2013 از سوی دادگاه استان "کیروفسک" در پرونده "کیرولس" به پنج سال زندان مشروط محکوم گردید، اما در سال 2016 و پس از حکم شورای حقوق بشر اروپا، دادگاه عالی روسیه این حکم را لغو و خواهان رسیدگی مجدد این پرونده شد.
فعالیت سیاسی اپوزیسیونر "الکسی ناوالنی"
در سال 2004 یکی از رهبران "کمیته حفاظت از اهالی مسکو" - جنبش سرتاسری شهری مبارزان با فساد و نقض حقوق بشر در اجرای ساخت و سازها در مسکو بود. در سال 2005 به همراه "ماریا گایدار"، "ناتالیا مارار" و دیگر افراد جنبش جوانان "دا!" ("بله") را بنیان نهادند. پروژه "پلیس به همراه مردم" را ساماندهی می‌کرد. از سال 2006 هماهنگ‌کننده پروژه "مناظرات و مباحثات سیاسی" و سردبیر نسخه تلویزیونی آن - "باشگاه مبارزه" بود. در سال 2007 یکی از اعضای موسس جنبش "نارود" ("ملت") بود. در سال 2008 سازمان اجتماعی "اتحادیه سهامداران اقلیت" را بنیان نهاد که به حمایت از حقوق سرمایه‌گذاران خصوصی می‌پرداخت. به شکلی فعال بر روی موضوع افزایش شفافیت هزینه‌های اختیارات انحصاری طبیعی کار می‌کرد. در سال 2009 مشاور مستقل استاندار استان کیروفسک، رهبر سابق "اتحادیه جریان‌های راست" "نیکیتا بلیخ" بود و نیز به عنوان یکی از اعضای موسس بنیاد حمایت از ابتکارات استاندار استان کیروفسک فعالیت می‌کرد.
او در سال 2000 به حزب متحد دموکراتیک روسیه "یابلاکا" پیوست و عضو شورای سیاسی فدرال این حزب بود. اما در سال 2007 به دلیل "وارد آوردن آسیب سیاسی به حزب، به صورت ویژه به دلیل فعالیت ناسیونالیستی" از حزب اخراج گردید. اما خود "ناوالنی" درخواستش برای استعفای رئیس این حزب "گریگوری یاولینسکی" را دلیل واقعی اخراجش از حزب خواند. در سال 2008 از قصد خود برای ایجاد "جنبش ملی روسیه" خبر داد که جنبش مخالف مهاجرت غیرقانونی، "روسیه با شکوه" و "نارود" در آن حضور داشتند. عضو موسس جنبش "نارود" وعده داده بود که اتحادیه جدید در انتخابات آتی دومای شهری شرکت خواهد کرد و شانس پیروزی نیز خواهد داشت.
ارزیابی "ناوالنی" از فعالیت حزب "روسیه واحد"
او مولف میم اینترنت (1) "حزب دزدان و سارقان" در خصوص حزب "روسیه واحد" می‌باشد. این عبارت برای نخستین بار در 2 فوریه سال 2011 در برنامه‌ای در رادیو "فینام-اف‌ام" به کار برده شد. برخی اعضای حزب "روسیه واحد" نسبت به اظهارات "ناوالنی" واکنش نشان داده و برای کشاندن او به دادگاه اعلام آمادگی کردند. "ناوالنی" در پاسخ به آنها، در وبلاگ خود سوالی را به نظر سنجی گذاشت و به خوانندگان پیشنهاد داد که به این سوال که آیا حزب "روسیه واحد" حزب دزدان و سارقان است یا خیر پاسخ دهند. در این نظرسنجی 40 هزار نفر شرکت کرده بودند و 96.6 درصد آنها پاسخ داده بودند که «بله، است». جمله "حزب دزدان و سارقان" به پربازدیدترین جمله در موتورهای جستجوی گوگل و یاندکس تبدیل شده بود. برخی اعضای حزب "روسیه واحد" تصمیم گرفته بودند به دعوت رادیو "فینام-اف‌ام" و در پاسخ به ادعاهای "ناوالنی" پیرامون فعالیت حزب "روسیه واحد" در مناظره‌ای با "ناوالنی" شرکت نمایند، اما پس از مدتی از طریق سرویس مطبوعاتی خود از حضور در چنین مناظره‌ای صرفنظر نموده و به "ناوالنی" پیشنهاد دادند که به رادیو نیاید، بلکه برای صحبت نزد بازرسان برود. رئیس کمیته اخلاق دومای دولتی روسیه "ولادیمیر پختین" پس از آن که "ناوالنی" اطلاعاتی را منتشر نموده و در آن اظهار کرده بود که نماینده دارای اموال غیر منقول در میامی آمریکا است و در گزارش خود به آن اشاره نکرد، تصمیم گرفت دومای دولتی را ترک نماید.
"ناوالنی" در جریان انتخابات دومای دولتی در سال 2011 بارها اظهار می‌کرد که رای به هر حزبی بر علیه حزب "روسیه واحد" قابل قبول‌ترین کار است. این موضوع به نسخه "ناوالنی" مشهور شده بود. "ناوالنی" در 5 دسامبر سال 2011، روز پس از انتخابات در میتینگ قانونی که از سوی جنبش "همبستگی" ترتیب داده شده بود حضور یافت. مخالفت با نتایج انتخابات انجام شده و متهم نمودن دولت به تقلبی گسترده در انتخابات هدف این میتینگ بود. اما او پس از پایان این میتینگ به همراه چند صد نفر از معترضین دیگر در تظاهرات غیرقانونی نزدیک ساختمان کمیسیون مرکزی انتخابات روسیه شرکت کردند. "ناوالنی" به همراه "ایلیا یاشین" رئیس "جنبش همبستگی" دستگیر شد. "ناوالنی" به 15 روز زندان محکوم شد و در 21 دسامبر سال 2011 در ساعت 2:35 شب آزاد شد.
"الکسی آناتولویچ ناوالنی" و مبارزه با فساد در روسیه
"الکسی ناوالنی" به دلیل پیگیری‌های خود در خصوص فساد در روسیه مشهور است. موسس "بنیاد مبارزه با فساد" است که پروژه‌ها و طرح‌های ضد فساد فرعی دیگری را نیز به یکدیگر پیوند می‌دهد. او گزارشات و ویدیوهای متعددی را طی سال های اخیر در خصوص اختلاس و فساد در روسیه منتشر ساخت. برای نمونه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم: انتشار گزارشی در خصوص اختلاس در کمپانی ترنس‌نفت در جریان اجرای پروژه سیستم خط لوله "سیبری شرقی - اقیانوس آرام" در سال 2010؛ انتشار گزارشی در خصوص اختلاس در بانک روسی "وت‌ب" در سال 2006؛ انتشار فیلم مستند در فضای مجازی که به پیگیری‌های بنیاد مبارزه با فساد در خصوص فعالیت پسران و همکاران دادستان کل روسیه "یوری چایکا" اختصاص داشت: این فیلم در دو روز اول 400 هزار بار دیده شد. تا 19 سپتامبر سال 2016، پنج میلیون کاربر یوتیوب این فیلم را مشاهده کردند. "دمیتری پسکوف" دبیر مطبوعاتی رئیس جمهور روسیه در 7 دسامبر سال 2015 اظهار کرد که این فیلم برای کرملین جذابیتی نداشت، زیرا در این فیلم از دادستان کل صحبت نشده است، بلکه صحبت از پسران او است؛ انتشار فیلم مستند در 2 مارس سال 2017 که در آن "ناوالنی" در خصوص دارایی‌های نخست وزیر روسیه "دمیتری مدودف" صحبت می‌کند: بنابر اطلاعات این فیلم که به زبان خود "ناوالنی" بیان می‌شود، "مدودف" طرح و نقشه فساد در سطوح مختلف را رهبری می‌کند و دارای اموال غیر منقول چند میلیاردی است. این فیلم در روز اول در یوتیوب بیش از دو و نیم میلیون بار و در روزهای بعد بیش از 22 میلیون بار دیده شد. خود "مدودف" در ابتدا به پیگیری‌های بنیاد مبارزه با فساد واکنش نشان نداد و تنها در 10 مارس "الکسی ناوالنی" را در اینستاگرام بلاک کرد. اپوزیسیونر طرفداران خود را به حضور در میتینگها تحت عنوان مبارزه با فساد فراخواند. تظاهرات اعتراضی در 26 مارس سال 2017 در 82 شهر روسیه برگزار گردید و در برخی از آنها تا چند هزار نفر نیز تجمع کرده بودند. پس از تظاهرات اعتراضی بود که نخست وزیر روسیه به انتشار این فیلم واکنش نشان داده، این فیلم را کاملاً دروغ خوانده و آن را محصول ماجراجویان سیاسی عنوان نمود.
"ناوالنی" علاوه بر بنیاد مبارزه با فساد، دارای طرح ها و پروژه‌های دیگری نیز بوده است: "روس‌پیل" در سال 2010 با هدف مبارزه با سوء استفاده در خریدهای دولتی؛ طرح اینترنتی "روس‌یاما" در سال 2011 با هدف تحریک دولت روسیه به بهبود وضعیت جاده‌ها؛ "روس‌ویبری" در سال 2012 با هدف سازماندهی نظارت بر انتخابات ریاست جمهوری؛ "ماشین مهربان حقیقت" در سال 2012 با هدف گسترش اطلاعات و اخباری در خصوص سوء استفاده‌ها و فساد در دولت و سرویس اینترنتی "روس‌ژ‌ک‌خ" در سال 2012 با هدف محلی برای انتشار شکایات پیرامون نارسایی‌ها و نقص‌های مختلف در کار خدمات مسکن شهری.
اپوزیسیونر به فعالیت خود در مبارزه با فساد در روسیه ابعادی بین‌المللی نیز بخشیده است. در نوامبر سال 2010 نشستی با موضوع فساد در روسیه در کمیسیون هلسینکی کنگره آمریکا برگزار گردید که "ناوالنی" نیز یکی از سخنرانان این نشست بود. در 20 مارس سال 2014 در زمان بحران کریمه روزنامه نیویورک تایمز مقاله "ناوالنی" را منتشر نمود که اپوزیسیونر در آن خواستار تحریم‌های بیشتری بر علیه حلقه و محفل نزدیک به "پوتین" شده بود. بنیاد مبارزه با فساد "ناوالنی" لیستی از افراد را با هدف اعمال تحریم‌ها از سوی اتحادیه اروپا تهیه کرده بود.
"الکسی ناوالنی"و انتخابات ریاست جمهوری روسیه در سال 2018
28 دسامبر سال 2017 روزنامه روسی "وداماستی" "ناوالنی" را سیاستمدار سال نامید. این نشریه اظهار کرده بود که "ناوالنی" عملاً سیاستمداری است که رقابت انتخاباتی همه جانبه‌ای را در سال 2017 انجام داد. به عقیده این نشریه، او می‌توانست فرد کلیدی در انتخابات آتی باشد، زیرا موفق شده است ملاحظات و موضوعات خود را بر دیگر کاندیداها تحمیل نماید، از جمله "ولادیمیر پوتین" و عدم اجازه به او برای حضور در انتخابات تائیدی بر خطرناک بودن این سیاستمدار برای کرملین می‌باشد. نتایج آرای انتخابات شهرداری مسکو در سال 2013 تا اندازه‌ای ادعای "وداماستی" را تائید می‌کند."ناوالنی" در آن انتخابات 27.24 درصد آراء را به دست آورده و پس از "سوبیانین" که توانست 51.37 درصد آرا را به دست آورد، جایگاه دوم را کسب نمود. "ناوالنی" پیروزی "سوبیانین" در دور نخست را نپذیرفت و بارها اظهار کرد که 1.37 درصد آراء تعیین‌کننده را به واسطه به‌کارگیری منابع اداری کسب نمود، اما تلاش او برای بازنگری در نتایج انتخابات موثر واقع نگردید.
اداره ارتباطات خارجی اروپا در 26 دسامبر سال 2017 ضمن ابراز تردید در خصوص دموکراتیک بودن انتخابات روسیه اظهار کرد که اتهامات دیکته شده که دارای انگیزه‌های سیاسی هستند، نباید به بهانه‌ای برای جلوگیری از ورود اشخاص به فعالیت سیاسی تبدیل گردد. دبیر مطبوعاتی رئیس جمهور روسیه "دمیتری پسکوف" در همان روز و در واکنش به این اظهارات گفت که عدم حضور "ناوالنی" به هیچ وجه نمی‌تواند بر مشروعیت انتخابات تاثیرگذار باشد. وزارت امور خارجه آمریکا نیز پیرامون عدم اجازه به "ناوالنی" برای حضور در انتخابات ابراز نگرانی کرده بود. اپوزیسیونر در پاسخ به رای دادگاه خواستار بایکوت انتخابات ریاست جمهوری روسیه شد، زیرا بنابر اظهارات او، در این انتخابات "پوتین" و تنها کاندیداهایی که شخصا او برگزیده است شرکت می‌کنند که کم‌ترین خطری برای او و شناسایی نتایج انتخابات ندارند. "الکسی ناوالنی" در مارس، ژوئن و اکتبر سال 2017 از طریق سیستم ستاد‌های منطقه‌ای تظاهرات گسترده‌ای را بر علیه فساد و انتخابات آزاد ساماندهی نمود. او طی این مدت بارها دستگیر و آزاد شد.
انتقادات از اپوزیسیونر "الکسی آناتولویچ ناوالنی"
"الکسی ناوالنی" بارها از سوی اپوزیسیون لیبرال به دلیل دیدگاه‌های ناسیونالیستی مورد انتقاد قرار گرفت. البته او نیز به نوبه خود در سال 2007 اظهار کرده بود که لیبرال‌ها دارای دیدگاه‌های توتالیتری و سیاست استانداردهای دوگانه هستند و اینکه رژیم آن زمان برای کشور بهتر از قدرت گرفتن اپوزیسیون بود. او نسل جدید بروکرات‌ها که برای جانشینی پیشینیان تلاش می‌کردند را مدیران بدون مسلک می‌خواند. به عقیده رهبر حزب کمونیست روسیه "گنادی زوگانوف" که در خصوص انتخابات شهرداری مسکو در سال 2013 عنوان شده بود، "ناوالنی" با "ساکاشویلی" بر روی یک نیمکت نشسته است، او در آمریکا آموزش دیده که چگونه شهروندان روسیه را بفریبد." "کسنیا سوبچاک" کاندیدای کنونی ریاست جمهوری روسیه در سال 2018 با انتشار مقاله‌ای تحت عنوان "ناوالنی.Afterparty" در وبلاگ خود در پورتال snob.ru در سال 2013 نوشته بود که بی‌هیچ قید و شرطی منطق "آنها بد هستند و ما خوب" را نمی‌پذیرد. او موضع سیاسی "ناوالنی" را همچون بلشویسم توصیف نموده و اظهار کرده بود که چنین رویکردی مغایر با ایده امکان ابراز تردید، عدم توافق، مباحثه و گفتگو است. سیاست شناس "موخین" در کتاب خود تحت عنوان "ناوالنی.نتایج" در خصوص واقعیت استفاده "ناوالنی" از فن به کارگیری واژگان بدون سانسور در سخنرانی‌هایش می‌نویسد. بنابر اظهارات او، "ناوالنی" ضمن بالا رفتن از نرده و همزمان به کارگیری عبارات بدون سانسور، طرفداران خود را فرا می‌خواند: «بالا بروید، چرا شما مثل گوسفندان ایستادید؟». بعدها اکانت توئیتری "مدودف" و نیز "پوتین" به صورت غیرمستقیم این جمله را نقل قول کرده بودند. به صورت خاص، "پوتین" اظهار کرده بود که «آنها چه چیزی را فریاد زدند؟ گوسفندان به پیش. مگر می‌توان با انسان‌ها مثل احشام برخورد کرد؟» در 27 مارس سال 2017 "الکساندر خامینسکی" در مقاله‌ای در وبلاگ خود در پورتال snob.ru "ناوالنی" را مورد انتقاد قرار داده و او را با کشیش "گاپون" (2) مقایسه نمود. نشریه دویچه‌ووله در این خصوص نوشت که چنین انتقاداتی از سوی کارشناسان طرفدار کرملین انجام می‌گیرد. نشریه آلمانی دلیل این اتفاق را اینگونه تصور می‌کند: «"ناوالنی" در این مرحله پیروز شده است و علیرغم انتقادات به تبلیغات انتخاباتی خود ادامه می‌دهد و تائید نمود که سیاستمداری است که بسیار فراتر از محدوده "سادووایه کالتسو" (3) شهرت دارد.»
نظرات مثبت پیرامون "الکسی ناوالنی"
وزیر اقتصاد سابق روسیه و رئیس علمی مدرسه عالی اقتصاد "یوگنی یالین" تصور می‌کند که فعالیت "ناوالنی" برای توسعه اقتصاد و اجتماع روسیه مفید می‌باشد. جامعه‌شناس "ایگور ایدمان" در وبلاگ خود در ژیووی‌ژورنال "ناوالنی" را رهبر مردمی سیاسی خواند که سیستم را به چالش کشیده است. به عقیده او، بسیاری از کسانی که سال‌های طولانی به کسی اعتماد نکرده بودند، به او اعتماد کردند. پس از ایجاد پروژه "روس‌پیل" برخی رسانه‌های ارتباط جمعی "ناوالنی" را با موسس ویکی‌لیکس "جورج آسانژ" مقایسه کردند. در سال 2011 نشریه فارن پالسی "ناوالنی" را که به دلیل مبارزه برای بهبود شفافیت دولت روسیه، در لیستی متشکل از 100 متفکر برتر دنیا در جایگاه 24 قرار داد. نویسنده "ماکسیم ترودالیوبوف" دستاورد "ناوالنی" را قابل توجه توصیف نمود، به این دلیل که او حتی با محروم شدن از حضور در انتخابات و و از دست دادن فرصت انتخاب شدن نیز همچنان در فرآیند سیاسی حضور دارد.
موضع "الکسی آناتولویچ ناوالنی" در خصوص جنگ گرجستان و جنگ اوکراین
"ناوالنی" در سال 2008 در روزهای جنگ پنج روزه گرجستان از طرف روسی حمایت نموده و نظامیان روسیه را دلیر و شجاع نامیده بود. او در وبلاگ خود در ژیووی‌ژورنال از پیشنهاد محاصره کامل گرجستان، توقف هرگونه مناسبات و ارتباطات با این کشور، سرنگونی همه هواپیماهای این کشور که به اوستیای جنوبی حمله می‌کردند و پرتاب موشک به سمت مقر فرماندهی گرجستان حمایت کرده بود. به علاوه اپوزیسیونر در اظهارات خود، به شکلی توهین‌آمیز در خصوص گرجی‌ها صحبت کرده و آن ها را جانوران جونده نامیده بود. پس از گذشت 5 سال از آن اتفاقات، اظهارات "ناوالنی" همچنان مورد توجه برخی نویسندگان روسیه می‌باشد. "ناوالنی" در پاسخ به این اتهامات اظهار کرده است که حاضر است در حال حاضر نیز پای صحبت‌های خود بایستد و واقعاً از این که گرجی‌ها را با اظهارات تحقیرآمیز خود خطاب قرار داده بود، متاسف هست.
در اکتبر سال 2014 نیز اظهارات "ناوالنی" هم در بین افکار عمومی روسیه و هم اوکراین سر و صدای زیادی به پا کرد. "ناوالنی" گفته بود که «کریمه ساندویچ با کالباس نیست که آن را به این جا و آن جا باز گردانند.» بسیاری از رسانه‌های اوکراینی و روسی اظهارات اپوزیسیونر را حمایت از سیاست "پوتین" در کریمه عنوان کردند. سر و صدای مشابه زمانی به پا شد که "ناوالنی" از برگزاری رفراندوم جدید نرمال و سالم حمایت نمود. روزنامه‌نگار مشهور اوکراین "آیدر موژدابایف" به شدت از "ناوالنی" انتقاد نموده و اظهار کرد که «هیچ گونه رفراندوم سالمی در خصوص ساندویچ اوکراین وجود نخواهد داشت و هیچ شخص سالم و صادقی، نه در اوکراین و نه در روسیه چنین ایده‌هایی را در شکل نرم اخلاقی نمی‌پذیرد.» رهبر مردم تاتار کریمه "مصطفی جمیلوف" نیز ایده اپوزیسیونر روس را مورد انتقاد قرار داد. لازم به ذکر است که "ناوالنی" در سال 2013 در برنامه شبکه تلویزیونی اوکراین "اینتر" اظهار کرده بود که نیمی از او روسی و نیمی از او اوکراینی است. بنابر اظهارات او، «احتمالاً بر اساس اصل و نسب و ژنتیک بیشتر اوکراینی است.» اپوزیسیونر در آن زمان اظهار کرده بود که اکثر خویشاوندان او در اوکراین زندگی می‌کنند.
امتناع "پوتین" و "مدودف" از به زبان آوردن نام "الکسی آناتولویچ ناوالنی"
"ولادیمیر پوتین" و "دمیتری مدودف" و نیز دبیران مطبوعاتی آنها از به کار بردن نام "ناوالنی" در اظهارات و سخنرانی‌های خود اجتناب می‌ورزند. آنها به جای نام "ناوالنی" از عبارات دیگری نظیر "این آقا"، "برخی رجال"، "این شخص" و ... استفاده می‌کنند. "پوتین" و دبیر مطبوعاتی او "دمیتری پسکوف" این فرض که آنها عامدانه و آگاهانه این کار را انجام می‌دهند را تکذیب می‌کنند. "پسکوف" در دسامبر سال 2017 اظهار کرده بود که «ظاهرا این موضوع به رفتار "پوتین" با این شخص مرتبط می‌باشد.» نشریه روسی کامرسانت نیز در 30 سپتامبر سال 2013 به نقل از "پسکوف" اظهار کرده بود که «"پوتین" در این کشور خارج از رقابت در عرصه سیاسی قرار دارد. اگر او نام "ناوالنی" را به زبان آورد، بخشی از محبوبیت خود را به او واگذار می‌کند.» در سال 2015 نشریه بلومبرگ نیز گزارش داده بود که کرملین به شکل پنهانی مقامات و روسای کمپانی‌های دولتی روسیه را از ذکر نام "ناوالنی" در اظهارات رسمی منع کرده است. بنابر گزارش بلومبرگ، کرملین نگران محبوبیت "ناوالنی" است. این خبرگزاری به نمونه‌ای نیز در این خصوص اشاره می‌کند: ممنوعیت ذکر نام "ناوالنی" از سوی "آناتولی چوبایس" رئیس کمپانی دولتی روسیه "روس‌نانو" نقض گردید؛ "چوبایس" در جریان گفتگو با "ناوالنی" در شبکه تلویزیونی "دُژد" ("باران")، او را سیاستمداری جوان و تازه‌کار نامید. بنابر اطلاعات رسانه روسی RBC، دلیل تشکیل پرونده‌های قضایی بر علیه "چوبایس"، حضورش در گفتگو با "ناوالنی" بوده است. "پسکوف" در حالی که هیچ گاه نام "ناوالنی" را به زبان نیاورده است، وجود چنین ممنوعیتی را تکذیب می‌کند.
(1) میم اینترنت: اصطلاحی است برای توصیف موضوعات و عقیده‌هایی که به وسیله اینترنت گسترش و شهرت پیدا می‌کند. کارشناسان روابط عمومی، تبلیغات و بازاریابی میم‌های اینترنتی را ابزاری تاثیرگذار برای بازاریابی ویروسی و بازاریابی پارتیزانی ارزیابی می‌کنند.
(2) گاپون: در ژانویه سال 1905 واقعه‌ای تحت عنوان یکشنبه خونین رخ داد که در آن کشیشی به نام پدر گاپون جمعیت کثیری را به سوی کاخ زمستانی در سنت‌پترزبورگ هدایت نمود تا عریضه‌ای را به تزار "نیکلای رومانف دوم" ارائه نماید. زمانی که جمعیت به قصر رسیدند، سربازان به سوی آنها آتش گشودند و صدها نفر را به قتل رساندند. توده‌های مردم چنان از این کشتار به خشم آمدند که با برقرار کردن اعتصابی عمومی خواستار جمهوری شدند. این نشانگر آغاز انقلاب روسیه سال 1905 بود.
(3) سادووایه کالتسو: خیابان حلقهوار در مسکو به طول 16 کیلومتر.
محسن حمیدی - کارشناس مسائل آسیای مرکزی و قفقاز، مترجم زبان روسی، عضو شورای علمی موسسه بین‌المللی مطالعات دریای خزر
http://www.iikss.com/fa/index.php/route/news_det/MTAwMDk
