موسسه بین المللی مطالعات دریای خزر

موسسه بین‌المللی مطالعات دریای خزر (IIKSS) - دیوان بین‌المللی دادگستری مجدداً در دعوی میان لیبی و مالت (در سال 1982) رویه‌های در حال توسعه مربوط به تحدید حدود فلات قاره را که در آن به تحدید حدود منصفانه فلات قاره اعتقاد دارد، مورد تاکید قرار می‌دهد. در موضوع حاضر لیبی به شکل طبیعی و امتداد طبیعی ساحل و مفهوم تناسب استناد می‌کند. دقیق‌تر آنکه چون لیبی به تنهایی بر روی فلات قاره مورد ادعا قرار دارد، می‌خواهد این مزیت جغرافیایی را دلیلی بر محروم کردن مالت از فلات قاره قرار دهد. لیبی اعتقاد دارد باید تحدید حدود فلات قاره خارج از محدوده‌ای که آن را ریفت زون یا شکاف قاره‌ای می‌داند صورت گیرد، اما دیوان این ادعا را رد و بیان می‌دارد که در مواقعی که میان دو کشور مدعی کمتر از 400 مایل فاصله است دلیلی به استفاده از مدل‌های جغرافیایی و زمین‌شناسی، که بر اساس نظریه ترومن ایجاد شده بود نیست. علی‌رغم اینکه این دیدگاه دیوان قابل نقد است و با دکترین ترومن در تضاد است، اما دیوان ادّعا نمی‌کند که وضعیت جغرافیایی نمی‌تواند از عوامل موثر بر وضعیت خاص حاکم بر اصل انصاف به حساب نیاید. در واقع، موضوع حاضر در جهت عدم رد تاثیر واقعیت‌های جغرافیایی گام بر نمی‌دارد، بلکه در جهت رد اصالت واقعیت‌های جغرافیایی به عنوان تنها مبنای تحدید حدود فلات قاره است.

دیوان با این استدلال که خط منصف تنها تکنیک تحدید حدود به شمار نمی‌رود، عوامل متعددی را در ارتباط با تحدید حدود منصفانه فلات قاره مثال می‌زند. دیوان از این عوامل به "موقعیت‌های مربوطه" نام برد. این موقعیت‌ها عبارتند از شکل اصلی سواحل، تفاوت میان طول آن‌ها، فاصله میان سواحل و اختلاف آن‌ها و لحاظ کردن آب‌های کم عمق در تحدید حدود فلات قاره. دیوان اذعان می‌کند باید مراقب بود تا اندازه فلات قاره هر یک از طرفین به طور محسوسی از طرف دیگر بیشتر نگردد، بدین صورت که در شکل کلی و ظاهر قضیه، تناسب میان سهم طرفین برقرار باشد. شاید بتوان گفت این دیدگاه نیز از خصایص منحصربه فرد اصل انصاف است که در آن علاوه بر بر قواعد غیر حقوقی، به صورت های کلّی و چهره حکم صادر شده نیز توجه می شود. در رای حاضر دیوان همانند رویه‌های قبلی اقدام به رسم خط منصف موقت کرده و سپس بر اساس وضعیت‌های خاص و وضعیت‌های مربوطه اقدام به اصلاح این خطوط نمود.

 نکته حائز اهمیت دیگر در رأی حاضر آن است که دراین  رأی دیوان علی‌رغم اتکاء به اصل انصاف، بر خلاف آراء قبلی، بیشتر از آنکه وضعیت‌های خاص را محدود به واقعیت‌ها و منافع خود فلات قاره (نظیر نفت، منابع موجود، میزان استحصال و ...) بداند، این وضعیت‌ها را در موضوعات ظاهری و عینی نظیر طول ساحل و شکل آن محدود می‌کند. این رویه در آراء بعدی تعدیل و دیوان علاوه بر امور ظاهری به واقعیت‌ها و منافع اختصاصی خود فلات قاره نیز توجه می‌کند که نمونه آن را می‌توان در قضایای "گرین‌لند و جان‌مین" و "رومانی و اوکراین" مشاهده کرد. در نهایت دیوان اذعان می‌دارد که بعد از بررسی تاثیرات همه وضعیت‌های مربوطه، به دنبال حصول نتیجه منصفانه از تحدید حدود است. پر واضح است که دیوان به دنبال تامین رضایت همه طرف های دعوی می باشد.

Proportionality = تناسب

Rift zone = شکاف قاره ای

Relevant circumstance = موقعیت های مربوطه

لازم به ذکر است که ویدئو و پاورپوینت آنچه که در جریان این نشست پیرامون آنها بحث و گفتگو گردید، در لینکهای زیر قابل دریافت می‌باشد:
لینک دریافت و دانلود فیلم نشست قضیه لیبی و مالت-فایل شماره 1:

https://www.aparat.com/v/lQWTo

لینک دریافت و دانلود فیلم نشست قضیه لیبی و مالت -فایل شماره 2:

https://www.aparat.com/v/1uAS0

لینک دریافت و دانلود پاورپوینت قضیه لیبی و مالت:

http://l1l.ir/4hmb

میثم آرائی درونکلا؛ عضو هیئت علمی دانشگاه و مدیر موسسه بین المللی مطالعات دریای خزر

http://www.iikss.com/fa/index.php/route/news_det/OTM2NQ