موسسه بین المللی مطالعات دریای خزر

تذکره‌ای در باب تحلیل‌های قوم‌شناختی کشورهای منطقه خزر و خاصه کشور دوست و برادر ترکمنستان

موسسه بین‌المللی مطالعات دریای خزر  (IIKSS) - رسالت موسسه بین‌المللی مطالعات دریای خزر (IIKSS) از بدو تاسیس از سوی موسسان آن اینگونه اعلام گردید: برطرف نمودن زمینه‌های اختلاف و انشقاق و واگرایی و تقویت پل‌های ارتباطی بین کشورها از طریق شناسایی و کشف نقاط ضعف و قوت در آن‌ها. یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها و چالش‌های موسسه بین‌المللی مطالعات دریای خزر (IIKSS) پر کردن خلاء خطرناکی است که دیگر موسسات و نهادهای مطالعاتی به دلایل مختلف از انجام آن سرباز می‌زنند و آن پرداختن صرف و مطلق به نقاط قوت کشورهای منطقه و رویای بهره‌گیری از این فاکتورها برای ایجاد پیوندی مبارک و میمون بین آن‌ها است، فارغ از اینکه تا آن هنگام که نقاط افتراق و انشقاق بین کشورها مرتفع نگردد و یا حداقل حرفی پیرامون آن‌ها برای مباحثه و مناظره به میان نیاید، نمی‌توان انتظار داشت که نقاط قوت‌ها در این کشورها به نزدیکی آن‌ها به یکدیگر بیانجامد.

پر واضح هست که ترکمنستان به عنوان کشوری مستقل که می‌بایست تمام قد به حاکمیت و تمامیت ارضی آن احترام گذاشته شود، دارای مزیت‌ها و پتانسیل بسیار بالایی برای همکاری و تعامل با کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای است، اما آیا همه این‌ها موجب گردید که عشق‌آباد در شرایط مناسبات متقابل سودمند دوسویه با قدرت‌های منطقه‌ای همچون ایران و روسیه و نیز با دیگر کشورهای همسایه همچون ازبکستان و قزاقستان قرار داشته باشد؟ بلافاصله این سوال به ذهن متبادر می‌گردد که در شرایطی که این کشور دارای مزیت‌های ایده‌آل و مطلوبی در حوزه‌های مختلف اقتصادی-تجاری، انرژی، فرهنگی-مذهبی، ادبی، تاریخی و ... برای همکاری با کشورهای منطقه هست، چرا سیاست بی‌طرفی منفی را اتخاذ نموده و از حضور و حداقل همکاری موثر با ترتیبات و ساختارهای چندجانبه منطقه‌ای امتناع می‌ورزد؟ در شرایطی که دوران استعمار و استثمار به شیوه کلاسیک آن به سرآمده است، چگونه می‌توان اتخاذ سیاست خودانزوایی از سوی این کشور را توجیه نمود؟

به عقیده نگارنده مقاله "مشکلات قومی-ملیتی و قومی-مذهبی - آتش زیر خاکستر جامعه ترکمنستان"، اتخاذ چنین خط‌مشیی از سوی عشق‌آباد به وضوح نشان دهنده تحمل‌ناپذیری و عدم سعه‌ صدر مقامات این کشور در مقابل دیگر فرهنگ‌ها و مذاهب است. آن‌ها به شدت واهمه دارند که تقویت هویت‌های قومی-مذهبی و قومی-ملیتی در منطقه به درون ترکمنستان سرایت نموده و زمینه‌ بی‌ثباتی سیاسی و اجتماعی در آن کشور را فراهم آورد. از خود نمی‌پرسید که اگر بسترهای لازم برای سرایت و نفوذ گرایشات و تمایلات قومی-مذهبی و قومی-ملیتی به کشور همسایه وجود ندارد، به چه دلیل مقامات آن از اقدامات سلبی با هدف محدود ساختن اینترنت و دیگر رسانه‌های ارتباط جمعی در این کشور بهره می‌برند؟ به چه دلیل کارشناسان در این موضوع اتفاق نظر دارند که این جمهوری آسیای میانه در زمره بسته‌ترین کشورهای دنیا قرار دارد؟ از همه مهم‌تر آن‌ که آیا کسی می‌تواند ترکیبات جمعیتی و قومیتی ترکمنستان را با اعداد و ارقام قابل اتکاء و دقیق مستند سازد؟ حتی این کشور دوست و برادر از ارائه شاخص‌های متعارف اقتصادی برای تعریف و تشخیص جایگاه و موقعیت خود به نهادهای بین‌المللی سر باز می‌زند. حال چگونه استدلال می‌شود که پیچیدگی‌های قومی در ترکمنستان وجود ندارد؟

بار دیگر بر این موضع خود پافشاری ‌می‌کنیم که موسسه بین‌المللی مطالعات دریای خزر (IIKSS)  در چارچوب رسالت خود مبنی بر نزدیک ساختن دولت‌ها و ملت‌های منطقه به یکدیگر با ایجاد گفتمان جدید "منطقه خزر" که تمام کشورهای آسیای میانه، قفقاز جنوبی و خاورمیانه را شامل می‌گردد قصد دارد با مطرح نمودن موضوع قومیت‌ها و موضوعاتی مشابه و سیاست‌های اتخاذ شده پیرامون این موضوعات از سوی رهبران کشورهای منطقه، مقامات ترکمنستان و دیگر کشورهای منطقه خزر را متوجه فاکتورهایی سازد که ترس از آن‌ها این کشورها را در اتخاذ خط‌مشی فعال‌ در معادلات منطقه‌ای, ناتوان و منفعل ساخته است. گمان نمی‌رود که نمایاندن نقاط ضعف کشورهای دوست و همسایه به متولیان آن‌ها کار اشتباهی به نظر برسد، مگر آنکه مقامات آن‌ها نیز تحمل شنیدن واقعیت‌های موجود در کشورشان را نداشته باشند.

اگر به دلیل فاکتور قلّت اطلاعات، تحلیل ارائه شده از سوی موسسه بین‌المللی مطالعات دریای خزر (IIKSS)  پیرامون موضوع قومیت-ملیت در ترکمنستان را دچار ضعف‌های اساسی می‌پندارید، قطعا همین فاکتور بر تحلیل و دیدگاه شما نیز پیرامون این موضوع سایه انداخته است، زیرا فضای به شدت امنیتی ترکمنستان دسترسی به هرگونه اطلاعات موثق را برای همگان سخت و دشوار ساخته است. در نهایت نگارنده مقاله ضمن قدردانی صمیمانه به دلیل دقت‌ نظر شما نسبت به مطالب ارائه شده در سایت موسسه بین‌المللی مطالعات دریای خزر، بسیار خوشحال و مسرور خواهد شد که ادعای شما مبنی بر عدم وجود مشکل قومی-مذهبی و قومی-ملیتی در کشور دوست و همسایه ترکمنستان صحت داشته باشد. موسسه بین‌المللی مطالعات دریای خزر (IIKSS)  به عنوان یک موسسه خصوصی که به دور از هرگونه غرض‌ورزی سیاسی-اجتماعی و اقتصادی فعالیت می‌کند، خود را موظف و متعهد می‌داند که از نظرات، انتقادات و پیشنهادات سایر محققان و پژوهشگران در ارائه تحلیل‌های واقع‌بینانه‌تر بهره برده تا بدین ترتیب زمینه همکاری و نزدیکی هر چه بیشتر کشورهای منطقه خزر را فراهم آورد. لذا آمادگی خود برای انتشار  هرگونه تحلیل و مطالعات انجام شده از سوی محققان عزیز را در تارنمای موسسه اعلام می‌نماییم.

http://www.iikss.com/fa/index.php/route/news_det/NzkyNw