موسسه بین المللی مطالعات دریای خزر

 امضای کنوانسیون خزر و فرصت های جدید همکاری

موسسه بین‌المللی مطالعات دریای خزر (IIKSS) - "الچین میرزا بیلی" یکی از دانشمندان سیاسی آذربایجان در رابطه با نشست روسای جمهوری کشورهای ساحلی دریای خزر که قرار است در تاریخ 21 مرداد ماه 1397 در "آکتائو" قزاقستان برگزار شود در تارنمای خبرگزاری اجتماعی-سیاسی جمهوری آذربایجان اظهار داشت: پیش از این نیز احتمال امضای کنوانسیون وجود داشت. البته از این جنبه که امضای این کنوانسیون فرصت‌های جدیدی را برای همکاری‌های مشترک کشورهای حاشیه خزر ایجاد می‌کند. همچنین در بخش‌های ملی استانداردهای معین شناسایی شوند، خصوصا درباره حفاظت از محیط زیست دریای خزر که منجر به وجود استانداردها خواهد شد. تنها بخش انرژی برای دریای خزر مهم نیست بلکه از نظر زیست‌محیطی نیز مهم می‌باشد. منابع زیستی دریای خزر غنی هستند که کشورهای ساحلی می‌بایست برای حفاظت آن متمرکز و هماهنگ باشند.

این دانشمند علوم سیاسی تاکید کرد، یکی از نکات کلیدی و برجسته در دریای خزر موضوع ایجاد خط لوله می‌باشد. پیش‌تر طرفین اعلام کرده بودند تمام کشورهای حوزه خزر می‌بایست برای ایجاد خطوط لوله در دریای خزر رضایت داشته باشند. با این حال این رویکرد با حقوق بین‌الملل دریاها و اصول کنوانسیون منطبق نیست. زیرا دریای خزر دریا نیست، بلکه یک دریاچه و دریای بسته تلقی می‌شود. به همین دلیل و با توجه به اصل خط میانه خزر باید به بخش‌های ملی تقسیم شود. در میان بخش‌های ملی هر خط لوله‌ای کشیده شود، دیگر نیاز نیست رضایت کشور سوم اخذ شود.

"الچین میرزا بیلی" در ادامه افزود، در دوران اتحاد جماهیر شوروی سابق، دریای خزر با اصل خط میانه میان دو کشور شوروی و ایران تقسیم گردید. بخش ملی ایران نیز معین شده است که اسناد و قراردادهای آن نیز موجود است. از این دیدگاه هرگونه ادعای ایران پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی هیچگاه مبنای حقوقی ندارد، چونکه قید شده است که حتی اگر اتحاد جماهیر شوروی سقوط کند، وضعیت حقوقی دریای خزر میان وارثان تعیین می‌گردد. با این حال، متاسفانه ایران در این موضوع شرکت کرده است و با این امر هم توافق شده است. واقعیت این است که، این مسئله مطابق با کنوانسیون‌های بین‌المللی حل شده است، و ایران نیز به صورت مسالمت‌آمیز با آن توافق نماید و اقدامات خاص برای امضای این کنوانسیون انجام دهد.

ترجمه: قاسم عزیزی، عضو شورای علمی موسسه بین المللی مطالعات دریای خزر

منبع: ikisahil.com

http://www.iikss.com/fa/index.php/route/news_det/MTA3MjQ

ن

نکات حقوق بین الملل، دریای خزر

مواضع کشورهای حاشیه دریای خزر در مورد تحدید حدود فلات قاره

موسسه بین‌المللی مطالعات دریای خزر  (IIKSS) – عملاً چهار کشور خزری تشکیل شده از تجزیه شوروی سابق به موافقت های کلی و حتی جزئی در رابطه با تحدید حدود فلات قاره (بستر و زیر بستر) رسیده اند.

تحدید حدود فلات قاره بر خلاف تحدید حدود سطح و عمق آب یک امر کاملاً وابسته به موقعیت سرزمینی کشورهاست.

در سال 1998 میلادی بر اساس موافقتنامه " تحدید حدود بستر شمالی دریای خزر  به منظور تعیین حقوق حاکمه استخراج مواد معدنی زیرزمینی" و به موجب پروتکل سال 2002 مربوطه به "تحدید حدود بخش شمالی دریای خزر" منطقه فلات قاره یا بستر بخش مشترک میان روسیه و قزاقستان تحدید حدود گردید.

در سال 2003 میلادی به موجب موافقتنامه" نقاط اتصال مربوط به تحدید حدود مناطق مجاور بستر و زیر بستر دریای خزر" منطقه سه جانبه میان آذربایجان، قزاقستان و روسیه تحدید حدود گردید.

در سال 2001 میلادی به موجب موافقتنامه "تحدید حدود کف دریای خزر" و به موجب پروتکل سال 2003 مربوطه به "تحدید حدود بستر دریای خزر" منطقه فلات قاره یا بستر مشترک میان آذربایجان و قزاقستان تحدید حدود گردید.

در سال 2002 میلادی بر اساس موافقتنامه " تقسیم مناطق مجاور بستر دریای خزر" منطقه فلات قاره یا بستر مشترک میان آذربایجان و قزاقستان تحدید حدود گردید.

نکات قابل توجه:

1 : در موافقتنامه ها و پروتکل های صورت گرفته مبنای تحدید حدود فلات قاره خط میانه عنوان شده است.

2: در موافقتنامه میان روسیه و قزاقستان علاوه بر استناد به خط میانه تکیه بر اصل انصاف مبنای تحدید حدود بوده است.

3: در اجرای موافقتنامه های منعقد شده مبنای محاسبه خط ساحلی خط صاف است و این یک نکته کلیدی است که باید مورد توجه قرار گیرد. دلیل این امر نیز صاف بودن خط میانه میان طرفین است که با الگوی پیچش سواحل منطبق نیست.

4: ماده 1 موافقتنامه میان روسیه و آذربایجان شیوه و مبنای تحدید حدود را بر اساس اصول حقوق بین الملل مقرر می نماید.

میثم آرائی درونکلا؛ عضو هیئت علمی دانشگاه و مدیریت موسسه بین المللی مطالعات دریای خزر

http://www.iikss.com/fa/index.php/route/news_det/OTc1OA

نکات حقوق بین الملل، دریای خزر، آیا دریاهای بسته از داشتن فلات قاره محرومند؟

موسسه بین‌المللی مطالعات دریای خزر  (IIKSS) – شاید بحث راجع به ماهیت دریا بودن و یا دریاچه بودن و یا دریای بسته و یا دریای محصور بودن دریای خزر بیهوده است. حتی کنوانسیون 1982 حقوق دریاها به کشورهای دارای دریای بسته و نیمه بسته اجازه داده رژیم حقوقی حاکم بر آن را تعیین کنند. لذا می توان گفت از دیدگاه این کنوانسیون لزومی ندارد فلات قاره را منحصر به دریاها بدانیم.

کنوانسیون 1958 فلات قاره بر اساس ماده 6 خود تحدید حدود فلات قاره را تابع توافقات و معاهدات منعقده طرفین می داند و در صورت عدم وجود توافق خط منصف را مبنای تحدید حدود می داند.

هیچ عرف، رویه و معاهده ای فلات قاره را منحصر در دریاهای محصور، نیمه محصور و اقیانوس ها نمی دانند.

دریای خزر به صورت طبیعی از فلات قاره جغرافیایی در هم تنیده برخوردار است.

آب دریای خزر شور، بسیار عمیق، مشترک میان چند کشور و دارای ارتباط با دریای سیاه از طریق رود ولگا می باشد.

در آراء متعدد دیوان بین المللی دادگستری بدون اشاره به منحصر بودن اصل انصاف به فلات قاره دریاهای محصور و نیمه محصور، تعیین رژیم حقوقی فلات قاره و تحدید حدود آن را در ارتباط مستقیم با اصل انصاف و حصول نتایج منصفانه می کند که برگرفته از حقوق بین الملل عرفی است.

دیوان تحدید حدود فلات قاره بر اساس اصل انصاف را یک قاعده از قواعد حقوق بین الملل عرفی می داند که برخواسته از نظریه ترومن است.

فلات قاره به ادامه خشکی در دریا اطلاق می گردد که ممکن است در دریاهای محصور یا نیمه محصور و یا حتی یک دریای بسته نظیر دریای خزر ظهور و بروز داشته باشد.

در نتیجه:

هیچ شواهدی برای عدم وجود فلات قاره حقوقی در دریاهای بسته وجود ندارد. دریای خزر نیز از این نتیجه گیری مستثنی نخواهد بود.

میثم آرائی درونکلا؛ عضو هیئت علمی دانشگاه و مدیر موسسه بین المللی مطالعات دریای خزر

http://www.iikss.com/fa/index.php/route/news_det/OTY4NA